خط (دومين عنصر بصري)
در تعريف تجسمي، خط عبارت است از حركت يا شكل ممتد بصري، خواه بدون ضخامت و به صورت دو بعدي و خواه با داشتن ضخامت و برجستگي يا فرورفتگي.
نکته: مرز پيرامون يك سطح، محل برخورد دو سطح با دو زاويه‌ي مختلف، مرز حاصل از تضاد دو سطح با رنگ مختلف يا
با تيرگي متفاوت و اثر حركت مداد، قلم مو يا يك شي، نوك تيز بر يك صفحه، نيز خط را ايجاد مي‌كند.
جهت خط
خطوط تجسمي از نظر جهت خطوط، به چهار دسته‌ي اصلي تقسيم ميشوند، كه عبارت‌اند از: الف) خطوط عمودي ب) خطوط افقي ج) خطوط مايل د) خطوط منحني
خطوط عمودي: مفهوم ايستادگي و مظهر مقاومت و استحكام مي‌باشد. در طبيعت به شكل تنه‌ي درختان، تيرهاي برق و ساختمان‌هاي مرتفع ديده ميشوند.
خطوط افقي: مفهوم آرامش، سكون و اعتدال مي‌باشد. در طبيعت به صورت سطح زمين، خط افق، پهنه‌ي دريا، يا يك انسان خوابيده ديده مي‌شود.
خطوط مايل: داراي مفهوم تحرك، پويايي، خشونت و عدم سكون است. در طبيعت به شكل كناره‌هاي كوه، خط رعد در آسمان و سراشيبي، ديده ميشوند.
خط منحني : مفهوم حركت سيال و مداوم، ملايمت و ملاطفت است. در طبيعت به شكل تپه ماهور، انتشار امواج، پستي و بلندي زمين و حركت بعضي از جانوران ديده ميشوند.
حالت خط
خطوط اصلي (كه قبلاً توضيح داده شدند) مي‌توانند در مسير حركت خود به حالت‌هاي مختلفي ديده شوند:
1- ضخيم يا نازك، قوي يا ضعيف، تيره يا روشن شوند.
2- به صورت خطوط باريك و يا ضخيم يكنواخت باشند.
3- در مسير اصلي خود، به‌صورت بريده بريده و يا ممتد باشند.
4- در مسير اصلي خود به شكل زيگزاگ، شكسته و يا موجي باشند.
5- در مسير اصلي خود، به‌صورت منظم و يا نامنظم باشند.
كاربرد خط
- عنصر اصلي طراحي، خط است.
- تراكم و انبساط هاشورها، حجم و سايه و روشن را نشان مي‌دهد.
- با ضخيم و نازك كردن خط در طراحي ، قسمت‌هاي سايه‌دار مشخص ميشوند.
- حالت خطوط جنسيت و بافت اشيا را از لحاظ نرمي، سختي و استحكام مشخص مي‌كند.
- ترسيم خطوط پيراموني يك شكل، مي‌تواند تصوير اشيا را به نمايش بگذارد.
كاربرد خط در آثار نقاشان طبيعت‌گرا: در آثار نقاشان طبيعت‌گرا كه شكل‌هاي اشيا به دقت ترسيم ميشوند، وجود خط به عنوان پايه‌ي اصلي طرح ديده مي‌شود. اما ممكن است تيرگي و روشني و يا رنگ‌ها، جاي خطوط را گرفته باشند.
كاربرد خط در آثار نقاشان امپرسيونيست: در آثار نقاشان امپرسيونيست، خط فاقد صراحت است و از ثبات و پايداري برخوردار نيست. (به جاي آن لكه‌هاي رنگ اهميت مي‌يابند.)
كاربرد خط در آثار نقاشان اكسپرسيونيست: در آثار نقاشان اكسپرسيونيست، خط با اغراق و صراحت بيش‌تري ديده مي‌شود و همه‌ي انرژي بصري خود را به نمايش مي‌گذارد.
كاربرد خط در آثار انتزاعي: در آثار انتزاعي، خطوط نمايشگر اشيا نيستند، اما نقش آن‌ها در ساختار بصري و هندسي آثار، كاملاً ديده مي شود.
كاربرد خط در نقاشي ايراني: خط در نقاشي ايراني ضمن نمايش طرح و تركيب اشكال و اجزاي اثر، در ايجاد وحدت بصري و ارتباط ميان عناصر، تركيب نقش تعيين كننده‌اي دارد.
سعید کمالو
منبع: قلم چی
انشا درباره عاقبت فرار از مدرسه